Podgórze (Wałbrzych)

---

Historia

Legenda związana z powstaniem osady Dittersbach opowiada o biednym rzemieślniku imieniem Ditter oraz jego ukochanej, pięknej córce włoskiego kupca, Santa Paoli. Miejsce to po raz pierwszy zostało wzmiankowane w 1305 roku. Istnieją przypuszczenia, że wieś mogła być lokowana przy grodzisku znajdującym się na Zamkowej Górze, co wskazuje na bogate tradycje tego terenu. W XV wieku leżała w rękach rodu Schaffgotschów, a w późniejszych latach przeszła w posiadanie Czettritzów.

Mieszkańcy Podgórza zajmowali się głównie rolnictwem oraz chałupniczym tkactwem, a z biegiem lat, dokładnie od połowy XVII wieku, również górnictwem. W okresie przełomu XIX i XX wieku Podgórze cieszyło się najszybszym rozwojem w gminie Wałbrzych, a liczba ludności przekroczyła 15 tysięcy mieszkańców. Przyczyną tego stanu rzeczy było rozpoczęcie budowy linii kolejowej, łączącej miasto z Jelenią Górą i Kłodzkiem, co przyczyniło się do intensywnej urbanizacji.

W krótkim czasie, w 1934 roku, większa część Podgórza została przyłączona do Wałbrzycha. Po zakończeniu II wojny światowej, górną część dzielnicy zaczęto określać jako Podzamcze. Wraz z rozpoczęciem budowy osiedla o tej nazwie, dokonano zmiany – górna część przyjęła miano Podgórze II, a dolna Podgórze I. Pod koniec XX wieku, po likwidacji kopalni, Podgórze zaczęło stopniowo podupadać, zyskując miano jednej z bardziej zaniedbanych dzielnic Wałbrzycha.

Obecnie, aby przywrócić blask tej części miasta, rozpoczęto gminny program rewitalizacji, który ma na celu odnowę Podgórza w latach 2016–2025. W skład dzielnicy wchodzą następujące obszary:

• Osiedle Słoneczne, znane również jako Osiedle Parkowe, znajdujące się w rejonie skrzyżowania ulic Świdnickiej i 11 Listopada,
• Podzamcze (Ogorzelec) – okolice kolonii Nowy Dom, w sąsiedztwie ruin zamku Nowy Dwór,
• Dolina Szwajcarska,
• Osiedle Szczęść Boże.

Według danych z Urzędu Miejskiego w Wałbrzychu z dnia 16 kwietnia 2014 roku, w Podgórzu oraz w osiedlach Stary i Nowy Glinik zamieszkuje 8892 osoby.

Przemysł

Na terenie Podgórza można obecnie spotkać liczne zakłady przemysłowe, w tym między innymi Fabrykę Wkładów Odzieżowych „Camela” oraz PUPH „Dompol”. W przeszłości dzielnica ta mogła pochwalić się większą różnorodnością działalności przemysłowej.

Warto przypomnieć, że w Podgórzu funkcjonowała Kopalnia Węgla Kamiennego Mieszko, znana wcześniej jako Melchior, von Kulmiz, która działała w latach 1840–1992. Z pozostałości po tej kopalni do dzisiaj zachowały się jedynie dwa szyby: Staszic Wschód i Zachód, które znajdują się przy ul. Górniczej, a także Szyb Powietrzny usytuowany przy ul. Świdnickiej.

Dodatkowo w dzielnicy istniała Fabryka Wyrobów Szamotowych oraz Legnickie Zakłady Ceramiki Budowlanej, znane również jako Kaflarnia, które swoją siedzibę miały przy ul. Niepodległości 52-54.

Edukacja i kultura

Podgórze to dzielnica, w której znajduje się wiele instytucji edukacyjnych oraz kulturalnych, mających duże znaczenie dla lokalnej społeczności. Oto lista placówek, które można tu spotkać:

• Publiczna Szkoła Podstawowa Nr 5 im. Aliny i Czesława Centkiewiczów, przy ul. Poznańskiej 8,
• Żłobek Samorządowy nr 3, ul. Niepodległości 15,
• Przedszkole Niepubliczne „Pod Grzybkiem”, ul. Niepodległości 90,
• Filia nr 2 PiMBP Biblioteki Pod Atlantami, ul. Niepodległości 66,
• Dom Dziecka i Placówka Dziennego Wsparcia, ul. Niepodległości 64,

Warto również wspomnieć o wcześniejszych instytucjach, które miały swoje siedziby w tej okolicy:

• Przedszkole kolejowe, ul. Poznańska 6,
• Szkole ewangelickiej, która później przekształciła się w Szkołę Podstawową nr 27, ul. Szkolna 4,
• Szkoła ewangelicka, następnie w Szkołę Podstawową nr 8, ul. Świdnicka 63,
• Szkołę ewangelicką, która przekształciła się w Szkołę Podstawową nr 3 oraz Centrum Kształcenia Ustawicznego, ul. Niepodległości 88,
• Szkoła Podstawowa nr 7, później Publiczne Gimnazjum nr 3, ul. Skargi Piotra 49,
• Szkoła katolicka, później Technikum Mechaniczne i Zasadnicza Szkoła Metalowa, a w końcu Zespół Szkół Zawodowych Specjalnych, pl. Bohaterów Pracy 1,
• Dom Kultury „Mieszko”, znany później jako „Kolejarz”, ul. Niepodległości 245,
• Powiatowa Biblioteka Publiczna Dla Niewidomych PIMBP Biblioteka Pod Atlantami, Filia nr 15, ul. Niepodległości 162,
• Klub Muzyczny „9 fala”, ul. Niepodległości 72.

Latem 2006 roku, wielu mieszkańców miało okazję zapoznać się z Podgórzem w zupełnie inny sposób – w tej dzielnicy kręcone były sceny do filmu Andrzeja Jakimowskiego zatytułowanego „Sztuczki”. Na ekranie można zobaczyć miejsca takie jak ul. Niepodległości, ul. Szkolna, wiadukt kolejowy nad ul. Niepodległości, a także stację kolejową PKP Wałbrzych Główny.

Media

W obrębie dzielnicy można znaleźć lokalne media, które odgrywają istotną rolę w życiu społeczności. W Podgórzu funkcjonuje Telewizja Kablowa „Podgórze”, która dostarcza mieszkańcom informacji oraz programów lokalnych.

Dodatkowo, na terenie tej dzielnicy ukazywała się gazeta regionalna „Nasz Region Dolnośląski”, oferująca wiadomości i wydarzenia związane z regionem.

Sport i turystyka

W dzielnicy Podgórze znajduje się szereg klubów oraz obiektów sportowych, które aktywnie promują różne dyscypliny. Wśród nich wyróżniają się:

• KP Gwarek, wcześniej znany jako KP Koksochemia, ul. Jagiellońska 24,
• KP Podgórze, który wcześniej funkcjonował jako KS Semafor, ul. Nowy Dom,
• Strzelnica Wałbrzych „Fundacja Przetrwanie”, ul. Żelazna.

Dawniej w tej okolicy istniało wiele innych obiektów sportowych, które nowym mieszkańcom mogą wydawać się interesującą częścią lokalnej historii:

• kąpielisko, ul. Nowy Dom,
• boisko, ul. Kaszubska,
• boisko, ul. Mączna,
• boisko, ul. Welońskiego,
• korty tenisowe, ul. Poleska,
• strzelnica, ul. Świdnicka,
• strzelnica Cechu Eugeniusz, Szyb Eugeniusz,
• skocznia narciarska i trasa narciarska na Górze Barbarka,
• skocznia narciarska, ul. Świdnicka.

Podgórze zajmuje również istotną pozycję na mapie szlaków sudeckich. Szczególnie nadaje się do aktywnego spędzania czasu na świeżym powietrzu, użytkowników przyciągają m.in. różnorodne szlaki turystyczne. W pobliżu Dworca PKP Wałbrzych Główny zlokalizowany jest węzeł, którego początek wyznaczają cztery interesujące szlaki:

• przez Borową do Przełęczy pod Borową,
• przez Barbarkę i Unisław Śląski na Bukowiec,
• przez Marciszów do Szklarskiej Poręby Górnej,
• przez Ślężę do Sobótki.

Dodatkowo na szlakach prowadzących przez Podgórze znajdują się punkty, które są znane z turystycznej aktywności. Szlak wyruszający z wałbrzyskiej siedziby PTTK przy ul. Konopnickiej prowadzi m.in. przezNiedźwiadki, Niedźwiadki, Dolinę Szwajcarską aż do Andrzejówki, a stamtąd można kontynuować podróż do Karpacza.

Wzniesienia, które dominują na obszarze Podgórza oraz jego okolicach, to:

• Borowa (853 m n.p.m.) – w 2017 roku otworzono na jej szczycie wieżę widokową,
• Wołowiec (776 m n.p.m.) – w jego zboczach znajduje się nieczynny kamieniołom oraz platforma widokowa z „białym krzyżem”,
• Kozioł (774 m n.p.m.),
• Dłużyna (685 m n.p.m.),
• Barbarka (635 m n.p.m.) – gdzie przed II wojną światową znajdowało się schronisko-restauracja Kolbebaude,
• Niedźwiadki (trzy wierzchołki o wysokościach 629 m, 623 m i 604 m n.p.m.),
• Zamkowa Góra (618 m n.p.m.) – na szczycie tej góry można znaleźć ruiny Zamku Nowy Dwór.

Co ważne, w okolicy ul. Poznańskiej 6 usytuowana jest Stacja Centralna Grupy Sudeckiej GOPR, co świadczy o zaangażowaniu w zapewnienie bezpieczeństwa w czasie uprawiania różnych form aktywności outdoorowej.

Religia

Na obszarze Podgórza znajdują się ważne miejsca religijne, które odzwierciedlają zróżnicowanie duchowe tej okolicy. Wśród nich wyróżnia się parafia pw. św. Franciszka z Asyżu, gdzie posługują księża pallotyni. Parafia ta znajduje się przy ul. Poznańskiej 7 i w przeszłości była wspierana przez siostry ze zgromadzenia Szensztackiego Instytutu Sióstr Maryi.

Kolejnym istotnym punktem jest cmentarz parafialny, również zlokalizowany przy ul. Poznańskiej, który pełni ważną rolę dla lokalnej społeczności.

Warto również zwrócić uwagę na Salę Królestwa Świadków Jehowy, której adres to ul. Piotra Skargi 48a. Jest to miejsce, gdzie odbywają się spotkania i działalność religijna tej wspólnoty.

Dzięki różnorodności religijnej, Podgórze oferuje również historyczne obiekty, takie jak dawny kościół ewangelicki, który w ostatnich latach stracił swoją funkcję. Obiekt ten, obecnie nieczynny, usytuowany jest przy ul. Reymonta i niegdyś służył jako Cerkiew Wszystkich Świętych dla społeczności prawosławnej.

Transport

Podgórze to dzielnica Wałbrzycha, która znajduje się wzdłuż ulicy Niepodległości, stanowiącej część Drogi Krajowej nr 35. Ulica ta przechodzi na południu w ul. Wałbrzyską, prowadzącą w kierunku Glinika Nowego oraz dalej do granicy z Czechami. Natomiast na północ od Podgórza ul. Mickiewicza kieruje się w stronę Śródmieścia. Wschodni odcinek dzielnicy odchodzi w stronę ul. Świdnickiej, która zmierza do Kozic oraz Świdnicy, stanowiąc część Drogi wojewódzkiej nr 379. Oprócz tego, przez sektor ten przebiega zachodnia obwodnica Wałbrzycha, także będąca odcinkiem Drogi Krajowej nr 35.

W górnej części dzielnicy znajduje się dworzec PKP Wałbrzych Główny, który jest największą oraz jedną z najwyżej usytuowanych stacji górskich w Polsce. Dawniej pełnił on rolę ważnego węzła kolejowego, zwłaszcza w zakresie transportu towarowego. W tym miejscu krzyżują się linie kolejowe nr 274 łącząca Wrocław Świebodzki ze Zgorzelcem oraz nr 286, która prowadzi z Kłodzka Głównego do Wałbrzycha Głównego. Na trasie nr 286 można obserwować wiadukt kolejowy nad ul. Niepodległości, który osiąga długość 148 m oraz wysokość niemal 30 m, a także tunele posadowione pod Małym Wołowcem.

18 lutego 1899 roku zakończono budowę linii tramwajowej, która dotarła do Podgórza z Wałbrzycha. Niestety, została ona zlikwidowana w 1949 roku, a tramwaje ustąpiły miejsca trolejbusom, a później autobusom. W dniu dzisiejszym, Podgórze jest skomunikowane ze Śródmieściem oraz innymi dzielnicami Wałbrzycha za pośrednictwem linii autobusowych nr A, 11 i 12, a także prywatnej linii komunikacyjnej nr 6.

---

Oceń: Podgórze (Wałbrzych)

---