Teatr Lalki i Aktora w Wałbrzychu to przykład dynamicznego i kulturalnego przedsięwzięcia, które rozpoczęło swoją działalność w 1945 roku. Od tego czasu, instytucja ta stała się ważnym elementem życia artystycznego regionu.
Teatr znajduje się w dogodnej lokalizacji, przy ulicy Jana Brzechwy 16, co ułatwia dostęp zarówno dla mieszkańców Wałbrzycha, jak i dla turystów pragnących odkryć bogaty świat teatru lalkowego oraz przedstawień aktorskich.
Historia
Historia Teatru Lalki i Aktora w Wałbrzychu sięga roku 1945, czyli okresu tuż po otwarciu Szkoły Muzycznej, w pobliżu której rozpoczął działalność amatorski Teatr Lalek, znany również jako Teatr Kukiełek. Jego powstanie było ściśle związane z pasją Melanii i Tadeusza Karwatów, którzy przed II wojną światową czynnie działali w sosnowieckim teatrze „Baj-Baj”. W prywatnym mieszkaniu państwa Karwatów odbywały się pierwsze próby do premierowego przedstawienia pt. O dzielnym Szewczyku, złotowłosej królewnie, strasznym smoku i królu Goździku.
Pierwsza publiczna prezentacja miała miejsce w grudniu 1945 roku w sali „Cyganerii” na Podgórzu, które w tym czasie pełniło funkcję salonu miasta Wałbrzycha. W skład pierwotnego zespołu teatralnego, oprócz Tadeusza Karwata, który był reżyserem i zarazem kierownikiem teatru, wchodzili także: Ferdynand Drabik jako scenograf oraz aktorzy: Anna Białas, Melania Karwatowa i Zdzisław Sanecki.
Rok 1946 przyniósł teatrze nową siedzibę w obrębie restauracji „Zacisze”. Teatr aktywnie objeżdżał okoliczne miejscowości, takie jak Kamienna Góra, Boguszów-Gorce, Lubawka, Głuszyca, prezentując swoje spektakle. Kolejne premiery, takie jak Cztery mile za piec Marii Kownackiej, O Wojtku grajku Jana Dormana czy Dziad i Baba według Józefa Ignacego Kraszewskiego były intensywnie przygotowywane. 19 października 1947 roku teatr obchodził swoje setne przedstawienie.
Od 1948 roku zyskał status Miejskiego Teatru Lalki i Aktora, a jego dyrektorem pozostał nadal Tadeusz Karwat. Taki układ trwał do 1953 roku, kiedy to Alfons Drabent, najpierw jako kierownik administracyjny, a później dyrektor, objął stanowisko. W 1951 roku teatr, dzięki dotacji ze Społecznego Funduszu Odbudowy Stolicy, nabył budynek przy ul. Buczka (dzisiaj ul. Jana Brzechwy) 16, który zajmuje do dziś.
Po zmianie struktury organizacyjnej, od 1 stycznia 1954 roku teatr przeszedł pod zarząd Ministerstwa Kultury i Sztuki i przyjął nazwę „Państwowy Teatr Lalki i Aktora w Wałbrzychu”. Alfons Drabent kontynuował pełnienie funkcji dyrektora przez ponad 20 lat. W 1975 roku, wskutek problemów zdrowotnych, przeszedł na rentę, a jego miejsce jako dyrektor naczelny zajął Edward Doszla, który pozostał na tym stanowisku do 1978 roku.
Nagrody i wyróżnienia
Teatr Lalki i Aktora w Wałbrzychu ma bogatą historię nagród oraz wyróżnień, które podkreślają jego znaczenie na polskiej scenie teatralnej. W 1960 roku podczas Wojewódzkiego Przeglądu Zespołów Estradowych w Polanicy-Zdroju, teatr zdobył pierwszą nagrodę za spektakl pt. Wieczór Sentymentalny. Dodatkowo otrzymał wyróżnienie na Ogólnopolskim Festiwalu Teatrów Poezji we Wrocławiu. W tym samym roku teatr został także uhonorowany nagrodą dla „Najlepszego Teatru Poezji Ziem Zachodnich” we Wrocławiu.
W tym znaczącym roku 1960, na I Ogólnopolskim Festiwalu Teatrów Lalkowych, E. Doszla zdobyła wyróżnienie za reżyserię Młynka do kawy, który oparty był na dziele K.I. Gałczyńskiego. W 1962 roku na I Śląskim Festiwalu Teatrów Lalkowych w Opolu, teatr również odniósł sukces, zdobywając II nagrodę za reżyserię przedstawienia Biwak z piosenkami.
W 1964 roku teatr zdobył II nagrodę na II Festiwalu Teatrów Lalek w Opolu za inscenizację i reżyserię spektaklu Awantura w teatrze lalek, a także II nagrodę za scenografię. Rok później, w 1965, podczas Ogólnopolskiego Festiwalu Sztuk Małoobsadowych w Warszawie, reżyseria Bamby w oazie Tongo autorstwa Andrzeja Rettingera przyniosła teatrowi II nagrodę.
W 1967 roku III Śląski Festiwal Teatrów Lalkowych w Opolu zakończył się najwyższymi laurami dla Włodzimierza Dobrowolskiego i Ali Bunsch, którzy zdobyli I nagrodę za ogólny poziom artystyczny, jak również I nagrodę za scenografię za przedstawienie O chłopie co wszystkich zwodził (złoty klucz). Kolejne nagrody, w tym Nagroda Artystyczna Prezydium WRN, przypadły w 1968 roku.
W 1972 roku teatr otrzymał II nagrodę na Ogólnopolskim Konkursie Solistów Teatrów Lalek w Białymstoku za Romeo i Julię, a w 1984 roku zdobył prestiżowe Srebrne Koziołki oraz I nagrodę za reżyserię na Konfrontacjach Teatralnych VI Biennale Sztuki Dla Dzieci w Poznaniu za spektakl Która Godzina. W 1993 roku teatr został uhonorowany nagrodą i dyplomem „za szafę”, która pełni ważną funkcję w adaptacji w spektaklu Burza w teatrze Gogo.
Teatr był także wyróżniony na VIII Łomżyńskich Spotkaniach Teatrów w Walizce, gdzie zdobył I nagrodę za scenografię do Romeo i Julii, a w 1996 roku, I nagroda za scenografię na X Łomżyńskim Festiwalu Teatru w Walizce przyniosła przedstawienie Dziesięciu Małych Murzynków.
Oprócz tych osiągnięć, teatr brał udział w licznych festiwalach i konkursach teatralnych w miastach takich jak Bielsko-Biała, Słupsk, Łomża, Białystok, Kraków, Rzeszów i wielu innych. Występy teatru miały także miejsce na estradach w Niemczech, Czechach, Rumunii oraz Rosji. Dziś teatr stanowi jeden z 22 teatrów lalek w Polsce oraz jeden z dwóch tego typu teatrów na Dolnym Śląsku.
Pozostałe obiekty w kategorii "Inne obiekty":
Zamek Książ | Zamek Czettritzów w Wałbrzychu | II Liceum Ogólnokształcące im. Hugona Kołłątaja w Wałbrzychu | Biblioteka Pod Atlantami | Wschodnia Obwodnica Wałbrzycha | Teatr Dramatyczny im. Jerzego Szaniawskiego w Wałbrzychu | Lądowisko WałbrzychOceń: Teatr Lalki i Aktora w Wałbrzychu