Joanna Bator

---

Życiorys

Joanna Bator to wybitna postać związana z polską kulturą i nauką, która przez wiele lat eksplorowała różnorodne aspekty wiedzy. Studiowała kulturoznawstwo na Uniwersytecie Wrocławskim oraz ukończyła Szkołę Nauk Społecznych przy Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. W ramach swojej pracy doktorskiej zajmowała się filozoficznymi aspektami feministycznych teorii oraz ich interakcjami z psychoanalizą i postmodernizmem, co czyni tę pracę jedną z pierwszych tego typu w Polsce.

W latach 1999–2008 Joanna Bator pełniła funkcję adiunkta w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN, a w latach 2007–2011 miała przyjemność wykładać w Polsko-Japońskiej Wyższej Szkole Technik Komputerowych oraz w innych warszawskich uczelniach. W tym okresie korzystała z kilku prestiżowych stypendiów, m.in. w Middlesex University w Londynie oraz dwukrotnie w New School for Social Research w Nowym Jorku, a także kilkakrotnie w Tokio. Tam była stypendystką organizacji takich jak JSPS, Cannon Foundation in Europe oraz Japan Foundation.

Joanna Bator jest również autorką licznych felietonów i esejów, które publikowała w prasie krajowej oraz polonijnej, pełniąc rolę „wolnego strzelca”. W latach 2012–2014 zasiadała jako jurorka w międzynarodowej Nagrodzie im. Ryszarda Kapuścińskiego.

Jako znawczyni oraz pasjonatka japońskiej kultury, efektem jej pierwszego dwuletniego pobytu w Japonii była książka „Japoński wachlarz” (2004, 2011), a w 2013 roku zadebiutował jej zbiór esejów oraz felietonów „Rekin z Parku Yoyogi”. W jej powieściach można znaleźć liczne odniesienia i inspiracje związane z kulturą Japonii, gdzie łącznie spędziła cztery lata.

Od 2011 roku Joanna Bator nie jest związana z żadną instytucją naukową, a jej pasja do pisania przyczyniła się do dużego uznania w Polsce i poza jej granicami. Jej pierwsza powieść „Piaskowa Góra” (2009) zdobyła duże uznanie, co kontynuowane było przez kolejne książki, takie jak „Chmurdalia” (2010), „Ciemno, prawie noc” (2012) – która zdobyła Nagrodę Literacką „Nike”, a także „Wyspa Łza” (2014) oraz „Rok Królika” (2015). W 2017 roku ukazała się jej pierwsza powieść napisana po japońsku, zatytułowana „Purezento”.

W 2012 roku Joanna Bator ostro skrytykowała Wikipedię w „Gazecie Wyborczej” po tym, jak uniemożliwiono jej poprawienie nieprawidłowej daty swoich urodzin, która była błędnie podawana w różnorodnych źródłach. Analizując tę sprawę, Dariusz Jemielniak podkreśla, że incydent ten ukazuje ewidentne niezrozumienie zasad funkcjonowania Wikipedii w społeczeństwie. Była to jedna z pierwszych tak publicznych krytyk nowych mediów przez twórców literackich w Polsce, która zaowocowała szeroką dyskusją w różnych mediach.

Publikacje

„Twórczość Joanny Bator obejmuje różnorodne gatunki, od powieści po eseje i felietony, ukazywane w rozmaitych polskich periodykach takich jak „Gazeta Wyborcza”, „Pani”, „Bluszcz”, „Czas Kultury”, „Kultura i Społeczeństwo”, „Twórczość” oraz „Tygodnik Powszechny”.

Bator jest autorką licznych prac naukowych i literackich, które uzyskały szerokie uznanie. W 2001 roku opublikowała książkę „Feminizm, postmodernizm, psychoanaliza” w Gdańsku przez Słowo/obraz terytoria.

• w 2002 roku światło dzienne ujrzała powieść „Kobieta” wydana w Warszawie przez Twój Styl,
• „Japoński wachlarz” z 2004 roku, również wydany przez Twój Styl,
• w 2009 przedstawiono „Piaskową Górę” w wydawnictwie W.A.B., książka zyskała nominacje do Nagrody Literackiej „Nike” oraz Nagrody Literackiej Gdynia,
• „Chmurdalia” z 2010 roku uplasowała się w finale Nagrody Literackiej „Nike”, także wydana przez W.A.B.

W 2011 Joanna Bator opublikowała „Japoński wachlarz. Powroty” w Warszawie, a kolejny jej bestseller „Ciemno, prawie noc” z 2012 roku przyniósł jej Nagrodę Literacką „Nike” w roku 2013.

Kontynuując swoją literacką podróż, Bator wydała wiele książek w Wydawnictwie Znak w Krakowie, w tym:

• „Rekin z parku Yoyogi” w 2014,
• „Wyspa Łza” z 2015,
• „Rok królika” z 2016,
• „Purezento” w 2017,
• wzruszające „Gorzko, gorzko” z 2020,
• i najnowszą „Ucieczkę niedźwiedzicy” wydaną w 2022.

Joanna Bator również weszła w rolę redaktorki dla dwóch dzieł współredagowanych z A. Wieczorkiewicz: „Ucieleśnienia. Język, praktyka, reprezentacja” (2007) oraz „Ucieleśnienia II. Płeć między ciałem i tekstem” (2008), obie wydane w Warszawie po patronatem IFIS.

Nagrody

Joanna Bator, znana polska pisarka, zyskała wiele wyróżnień za swoją twórczość. W 2005 roku została nagrodzona za Japoński wachlarz (2004, 2011) Nagrodą Wydawców oraz Nagrodą im. Beaty Pawlak. Jej powieść Piaskowa Góra była nominowana do prestiżowej Nagrody Literackiej „Nike” w 2010 roku oraz Nagrody Literackiej Gdynia. Co więcej, niemieckie tłumaczenie tej książki znalazło się w finale Niemieckiej Międzynarodowej Nagrody Literackiej.

Warto również wspomnieć o nagrodach z 2011 roku, kiedy to Bator zdobyła finał Nagrody Literackiej „Nike” za powieść Chmurdalia. Jednak jej największym osiągnięciem jest zdobycie Nagrody Literackiej „Nike” w 2013 roku za nowelę Ciemno, prawie noc.

W 2015 roku pisarka została odznaczona Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, co potwierdza jej znaczący wkład w kulturę polską. Trzy lata później, w 2018 roku, razem z tłumaczką Esther Kinsky, Bator otrzymała Nagrodę Literacką im. Hermanna Hessego (Calwer Hermann-Hesse-Preis). W 2024 roku uzyskała również Austriacką Nagrodę Państwową, przyznawaną twórcom literatury europejskiej.

Joanna Bator jest również jurorką międzynarodowej Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego, co podkreśla jej autorytet i zaangażowanie w świat literacki.

---

Oceń: Joanna Bator

---